GACS-wetgeving vanaf 2026: ben jij al voorbereid?
De GACS-wetgeving is een nationale uitwerking van de Europese EPBD-richtlijn. Gebouwen met een primair energiegebruik vanaf 290 kWh/m² per jaar worden verplicht om systemen voor geautomatiseerde monitoring en energiecontrole te installeren. De verplichting geldt vooral voor kantoren, zorginstellingen, scholen, retailcomplexen en sportaccommodaties. Omdat deze wet een grote impact heeft op energiebeheer, technische installaties en datamonitoring, is het belangrijk om al vóór 2026 stappen te zetten richting een volledig GACS-systeem.
Wat houdt de GACS-wetgeving precies in?
Een Gebouwautomatiserings- en controlesysteem (GACS) verzamelt, analyseert en rapporteert continu gegevens over het energiegebruik in een gebouw. De GACS wetgeving legt een aantal duidelijke eisen vast. Gebouwen die onder de GACS verplicht vallen moeten het verbruik kunnen volgen op ruimte-, zone- of systeemniveau. Bovendien stelt een GACS-systeem gebruikers in staat verbruiksgegevens op elk moment te bekijken, en het systeem biedt inzicht in optimalisatiemogelijkheden.
De GACS wet vraagt om een transparante, digitale infrastructuur die installaties met elkaar verbindt. Denk aan HVAC, zonnepaneelinstallaties, batterijopslag, warmtepompen en laadpalen. Deze installaties moeten data leveren aan één centraal platform dat automatische rapportages maakt. Door deze rapportages kan een gebouw voldoen aan de eisen GACS die Europeanen en nationale wetgevers vanaf 2026 verplicht stellen. Hierdoor ontstaat een toekomstbestendige manier van energiebeheer waarin verspilling zichtbaar wordt en efficiëntie omhoog gaat
Waarom nu al voorbereiden?
De GACS-wetgeving lijkt misschien nog ver weg, maar uitstel vergroot het risico op hoge kosten, vertraging en complianceproblemen. Gebouwen moeten straks aantoonbaar voldoen aan alle eisen van een Gebouwautomatiserings- en controlesysteem (GACS), en dat vraagt om een doordachte voorbereiding. Veel installaties zijn verouderd of missen de meet- en monitoringsfuncties die in de nieuwe regels verplicht worden. Daarom voorkomt men (wie nu begint) knelpunten en profiteert al direct van betere energieprestaties
Een goede voorbereiding vraagt om inzicht en structuur
Voordat een gebouwbeheerder of eigenaar een GACS-systeem kan invoeren, is het nodig om het huidige energieprofiel te kennen. Pas wanneer duidelijk is waar energie wordt verbruikt en welke installaties nog geen digitale koppeling hebben, ontstaat er een route naar volledige GACS-compliance.
Belangrijkste stappen richting GACS-compliance
Een goede voorbereiding bestaat uit een aantal logische stappen die elkaar versterken. Door deze stappen tijdig op te pakken, ontstaat er ruimte om installaties te moderniseren, data-infrastructuur op te bouwen en inzicht te krijgen in optimalisatiemogelijkheden.
- De voorbereiding start met het bepalen welke meetpunten in het gebouw essentieel zijn voor monitoring op ruimte-, zone- of systeemniveau;
- Vervolgens controleer je of bestaande meters, dongles of energiemanagementsystemen compatibel zijn met de GACS-eisen;
- Daarna inventariseer je alle technische installaties zoals HVAC-systemen, zonnepanelen, batterijopslag, warmtepompen en laadpalen;
- Vaststellen welke koppelingen en protocollen nodig zijn om realtime data te verzamelen en door te sturen naar een centraal platform;
- Inrichten van analysesystemen en rapportages die voldoen aan de GACS-wetgeving.
Waarom vroeg starten loont
Wie tijdig aan de slag gaat, heeft grip op het proces en voorkomt dat installaties last-minute moeten worden aangepast. Door nu al te werken aan een toekomstbestendig GACS-systeem, worden bovendien direct energiekosten verlaagd. Monitoring maakt verspilling zichtbaar, terwijl slimme sturing installaties efficiënter laat werken. Hierdoor verdienen veel gebouwen een deel van de investering terug nog vóór 2026 en zeker vóór de aangescherpte GACS-eisen van 2030.
De verschillen tussen 2026 en 2030
Veel organisaties richten zich op 2026, maar in 2030 worden de eisen verder aangescherpt. Gebouwen moeten vanaf GACS 2030 meer datapunten aanbieden, hogere nauwkeurigheid nastreven en meer automatische analysefuncties opnemen. Deze aanvullende eisen worden onderdeel van de bredere GACS wetgeving en zorgen voor een hogere standaard van energie-efficiëntie.
Hieronder zie je een overzicht van de belangrijkste verschillen:
Tabel: GACS-eisen 2026 vs. 2030
| Onderdeel | GACS 2026 | GACS 2030 |
|---|---|---|
| 1. Monitoringniveau | Ruimte-, zone- of systeemniveau verplicht | Dieper gedetailleerd niveau en meer datapunten |
| 2. Rapportage | Basisrapportage verplicht | Automatisch geavanceerde analyses vereist |
| 3. Installatievereisten | Minimale digitale koppeling tussen systemen | Verdere integratie en real-time sturing |
| 4. Energie-efficiëntie | Inzicht verplicht | Optimalisatie verplicht |
De rol van Enny Insight en Enny Go
Om te voldoen aan de eisen van de GACS-wetgeving is een flexibel en schaalbaar energiemanagementsysteem essentieel. Zoals de oplossingen van ENNY EMS; ENNY Insight en ENNY Go. ENNY Insight is ontwikkeld als instapoplossing om gebouwen snel GACS-ready te maken. Insight biedt realtime inzicht in energieverbruik, historische analyses en automatische rapportages die voldoen aan zowel de vereisten voor 2026 als de toekomstige GACS 2030-eisen. Insight maakt directe koppelingen met energiemeters en dongles, verzamelt alle data overzichtelijk in één dashboard en toont waar optimalisatie mogelijk is. Dankzij de laagdrempelige opzet en gunstige prijs is Insight ideaal voor organisaties die eenvoudig willen starten met GACS-monitoring.
Voor gebouwen die meer functionaliteit en connectiemogelijkheden nodig hebben, is ENNY Go de volledige upgrade. Go integreert bestaande installaties zoals zonnepanelen, HVAC-systemen, warmtepompen en laadpalen via LEWIZ gateway hardware. Hierdoor ontstaat een compleet monitoring overzicht met geavanceerde analyses en maximale flexibiliteit. ENNY Go is daarmee de oplossing voor organisaties die volledig inzicht en controle willen over hun energieverbruik en alle GACS-eisen willen benutten.
Door de keuze voor Insight of Go kunnen gebouwbeheerders het systeem afstemmen op hun behoeften en budget. ENNY Insight biedt een laagdrempelige, kostenefficiënte instapmogelijkheid, terwijl Go de uitgebreide, toekomstbestendige optie is voor maximale functionaliteit en connectiviteit. Beide oplossingen ondersteunen gebouwbeheerders bij het voldoen aan de GACS-wetgeving en bereiden panden voor op een succesvolle GACS-inspectie.
Voor wie is de GACS-wet relevant?
De GACS-verplichting raakt verschillende doelgroepen en geldt vanaf 2026 stapsgewijs voor een groeiend aantal gebouwen. In eerste instantie zijn grote utiliteitsgebouwen met een centraal HVAC-systeem en een energiegebruik van meer dan 290 kW per jaar verplicht om een Gebouwautomatiserings- en controlesysteem (GACS) te implementeren. Vanaf 1 januari 2026 vallen dus vooral grote kantoren, zorginstellingen, scholen en vergelijkbare gebouwen onder de wet. Vanaf 1 januari 2030 daalt de drempel naar 70 kW, waardoor middelgrote kantoren, scholen en zorginstellingen eveneens verplicht worden om een GACS-systeem te gebruiken.
Impact op verschillende doelgroepen
De GACS-verplichting beïnvloedt diverse partijen in het gebouwbeheer:
- Installateurs: krijgen een grotere rol in de aanleg van meetinfrastructuur en kunnen advies bieden over de juiste opzet van een GACS-systeem. Voor deze groep zijn zowel Enny Insight (instapoplossing) als Enny Go (volledige koppeling met installaties via LEWIZ gateway hardware) relevant, afhankelijk van de wensen en schaal van het gebouw.
- Gebouweigenaren: moeten aantonen dat hun pand voldoet aan de GACS-verplichtingen, inclusief monitoring op ruimte-, zone- of systeemniveau en automatische rapportages. Tijdige implementatie voorkomt boetes en maakt energieverbruik inzichtelijk.
- Gebouwbeheerders: zien hun verantwoordelijkheden toenemen op het gebied van monitoring, dataverwerking en rapportage. Het gebruik van een modulair systeem zoals Enny Insight of Enny Go maakt dit overzichtelijk en beheersbaar.
- ESCO’s en energieadviseurs: kunnen nieuwe diensten ontwikkelen rondom energieoptimalisatie en data-analyse. GACS biedt waardevolle input voor duurzame strategieën en bedrijfsrapportages.
GACS en de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD)
GACS helpt organisaties ook om te voldoen aan de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD), een Europese regel die bedrijven verplicht transparant te zijn over hun duurzaamheidsimpact. De gegevens uit een GACS-systeem kunnen direct bijdragen aan de rapportages die nodig zijn om te voldoen aan CSRD-criteria, zoals energieverbruik, CO₂-uitstoot en efficiëntie van installaties. Ook kunnen ENNY Insight en ENNY Go direct bruikbare data leveren voor CSRD.
Belangrijke data voor CSRD en GACS
| Periode / Datum | GACS / CSRD | Toepassing |
|---|---|---|
| Voor 2026 | CSRD & GACS voorbereidingen | Beursgenoteerde bedrijven en MKB konden starten met voorbereiding op energiemonitoring en rapportage |
| 1 januari 2026 | GACS verplicht | Niet-residentiële gebouwen met HVAC-systemen > 290 kW moeten een GACS-systeem implementeren |
| 1 januari 2026 | CSRD | Beursgenoteerde MKB met ≥ 10 FTE, ≥ €700k omzet of ≥ €350k balanstotaal moeten voldoen aan rapportageverplichtingen |
| 1 januari 2028 | CSRD | Non-EU bedrijven met ≥ €150 miljoen omzet en ≥ 1 dochteronderneming of branche binnen de EU moeten rapporteren |
| 1 januari 2030 | GACS verplicht | Drempel verlaagd naar 70 kW, middelgrote kantoren, scholen en zorginstellingen vallen onder de verplichting |
Door vroegtijdig te starten met het implementeren van een GACS-systeem kunnen organisaties niet alleen voldoen aan de wettelijke verplichtingen, maar ook waardevolle data verzamelen die direct bruikbaar is voor CSRD-rapportages. Daarmee worden zowel energiebeheer als duurzaamheidsoverzicht beter beheersbaar.
Voorbereid op GACS wetgeving 2026 én 2030
De GACS-wetgeving verandert energiebeheer in utiliteitsgebouwen ingrijpend. Vanaf 2026 wordt monitoring verplicht, en vanaf 2030 worden de eisen verder aangescherpt. Het invoeren van een GACS-systeem vraagt tijd, inzicht en digitale infrastructuur. Door nu al te starten met het onderzoeken van meetpunten, koppelingen en rapportagetools voorkom je vertraging en kosten.
Met ENNY Insight en ENNY GO biedt Xemex een krachtige oplossing waarmee gebouwen snel voldoen aan de eisen van de GACS wetgeving. De combinatie van realtime inzicht, automatische rapportages en schaalbare monitoring maakt het systeem ideaal voor iedereen die tijdig GACS-compliant wil zijn.
Veelgestelde vragen over GACS en Enny Insight
Wat zijn de regels voor het GACS-systeem in kantoorgebouwen?
Kantoorgebouwen met een primair energiegebruik boven 290 kWh/m² per jaar moeten vanaf 2026 beschikken over een GACS-systeem dat verbruik op ruimte-, zone- of systeemniveau monitort. Het systeem moet automatische rapportages maken en optimalisatiemogelijkheden tonen. Xemex ondersteunt dit met Enny Insight, waarmee alle relevante data centraal wordt verzameld.
Wat is de GACS-verplichting vanaf 2030?
Vanaf 2030 worden de eisen verder aangescherpt. Gebouwen moeten meer gedetailleerde datapunten leveren, diepere koppelingen tussen installaties hebben en geavanceerde analyses ondersteunen. Enny Insight groeit mee en helpt gebouwbeheerders deze hogere eisen te realiseren.
Wat is het GACS-programma?
Het GACS-programma omvat alle richtlijnen, eisen en ondersteunende tools voor de implementatie van een Gebouwautomatiserings- en controlesysteem in utiliteitsgebouwen. Xemex biedt met Enny Insight een geïntegreerd platform om aan alle GACS-verplichtingen te voldoen.
Waar staat de afkorting GACS voor?
GACS staat voor Gebouwautomatiserings- en controlesysteem. Het beschrijft systemen die energieverbruik automatisch meten, beheren en optimaliseren. Xemex helpt gebouwen met het opzetten van een volledig GACS-systeem via Enny Insight.
Wat is een GACS-inspectie?
Een GACS-inspectie controleert of een gebouw voldoet aan de wettelijke eisen van de GACS wetgeving, inclusief datadichtheid, rapportagekwaliteit en systeemkoppelingen. Met Enny Insight kunnen eigenaren en beheerders eenvoudig aantonen dat hun gebouw compliant is.
Altijd startklaar
Ben je benieuwd wat we voor jouw organisatie kunnen betekenen? Neem contact op met Xemex en bespreek jouw wensen met ons team. Samen realiseren we een oplossing die jouw energie-uitdagingen aanpakt en nieuwe mogelijkheden opent.
Burgemeester Burgerslaan 40
5245 NH ’s-Hertogenbosch, Nederland
Metropoolstraat 11a
2900 Schoten; België
